- متن کامل این مقاله در جلد اول ارجنامه دکتر حسین مهرپور منتشر شده است.
چکیده: حق اجتماعی، در وهله نخست، مبتنی بر وظایف جامعه در مقابل فرد است. در این مفهوم، حق بر مساعدت جامعه به فرد امروزه به صورت نهادی خاص در آمده است که با تمسک بدان، الزام جامعه به یاری فردی که با توان خویش قادر به تضمین حق خویش نیست را «حق اجتماعی» می نامیم. شأن و منزلت انسانی ایجاب می نماید تا در زندگی اجتماعی با تمامی فاصله های اجتماعی و اقتصادی فرودستان و فرادستان از حق هایی بهره مند باشند تا این فاصله ها را کمتر کند. به علاوه، نوع تعهدات دولت که از نوع «تعهد به وسیله» است و تعهدات مثبت ناشی از تضمین حق های اجتماعی ضمانت اجراهای متفاوتی را می طلبد که مراجع صیانت از قانون اساسی و دادرسی اداری در اعمال آنها اقدام می نمایند. در باب جایگاه حق های اجتماعی مقولاتی چند مطرح می شوند که درخورِ اعتنا هستند. نخست اینکه آیا این حقوق از مبانی مشخصی تبعیت می کنند؟ کدامیک از مبانی مورد نظر در مورد حق های اجتماعی مطروحه در قوانین اساسی اهمیت بیشتری می یابد؟ به علاوه آیا منطق حقوقی در ارتباط حق های اجتماعی با یکدیگر در قوانین اساسی وجود دارد؟ برای پاسخ به پرسش های فوق ابتدا باید با مبانی حق های اجتماعی آشنا شد و سپس به بررسی آثار این مبانی بر تضمین آنها پرداخت.
کلیدواژه ها: حق اجتماعی، مبانی، تعهد به وسیله، عدالت توزیعی، برابری، آزادی مثبت.
