توضیحات

قانون آیین دادرسی کیفری مجموعه قواعد و ترتیباتی است که بر رسیدگیهای کیفری حکمفرما است و بر آن سایه افکنده است. انتظار است که در پرتو این مجموعه مقررات از یک طرف حقوق و آزادیهای فردی حفظ شود و از سوی دیگر نتیجه ملموس و عینی آن، تضمین ایجاد امنیت در جامعه باشد. به نحوی که از یک طرف عموم مردم غیر بزهکار و سالم جامعه در پرتو آن در آسایش خاطر به سر برند یعنی هم از گزند مجرمان و هم از تعرض افراد منتسب به حاکمیت در امان باشند و از سوی دیگر ناقضان نظم و امنیت جامعه از اجرای این مقررات در هراس باشند. این هدف زمانی دست یافتنی است که هم­سو و همگام با تحولات علمی و  اجتماعی، مقررات آیین دادرسی کیفری نیز متحول، پویا و به‌روز باشد. اصلاحات و تغییراتی که در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 به شرح پیوست ملاحظه می‌شود ناشی از تحقق این ضرورت است.

آنچه ضرورت این اصلاحات را بیشتر گوشزد می­کند، تغییرات نه چندان نزدیک به صواب است که نظام دادرسی کیفری کشور ما با آن مواجه بوده است و یا به عبارت بهتر از آن رنج برده است. تغییر پی‌در­پی ساختارها بدون مطالعه و بررسی دقیق از یک طرف، حجم فزاینده و رو به رشد جرایم از سوی دیگر، به پیچیدگی و بغرنج شدن فرایند دادرسی منجر شده است. عدم تطابق مقررات آیین دادرسی با ساختارهای قضایی نیز از جمله مسائلی است که نظام حقوقی ما در دهه­های اخیر با آن دست و پنجه نرم می­کند به نحوی که علی رغم تغییرات مکرر در ساختار دادگاهها و مراجع قضایی در سالهای 1358، 1361، 1373 و 1381 مقررات آیین دادرسی منطبق با این تشکیلات، تغییر نیافته است. این چالشها ضرورت تحولی کلی را می‌طلبید که منجر به تدوین این قانون شده است، تا از یک طرف ساختارهای قضایی را انتظام بخشد و از سوی دیگر آیین دادرسی یکسان و منطبق با این ساختارها را یکجا ارائه دهد. در این جستار در صدد بررسی تحولات و نوآوری­های این قانون و اشاره­ای گذرا به ضرورت و فرایند تصویب آن هستیم.