توضیحات

جنایت عمدی از بزرگترین جرایم علیه بشریت در فقه اسلامی حکمی روشن دارد؛ اما هنگامی که پای تفاوتهای اعتقادی و قراردادهای اجتماعی میان مسلمانان و غیر مسلمانان به میان می آید این حکم رنگی دیگر می گیرد. تفاوت در حکم جنایت عمدی میان مسلمان و غیر مسلمان، از مسائل حساسی است که در نقطه تلاقی فقه، حقوق کیفری و قانونگذاری قرار دارد.

ماده ۳۱۰ قانون مجازات اسلامی و تبصره های آن با تأکید بر شرط تساوی در دین برای اجرای قصاص احکامی متفاوت در قبال اقسام غیر مسلمانان مقرر کرده است؛ احکامی که هم از حیث نظری محل تأمل اند و هم در اجرا موجب چالش‌هایی شده‌اند. این اثر بر آن است تا نشان دهد که بخش مهمی از ابهامات و دشواری‌ها در این زمینه نه برخاسته از فقه، بلکه ناشی از قرائت های ناقص یا نادرست از آن در فرآیند تقنین است.

برخلاف برخی برداشت‌های شایع فقه امامیه ظرفیت هایی برای تنظیم منصفانه تر قواعد جزایی در قبال غیر مسلمانان دارد؛ ظرفیت هایی که گاه در قانون نادیده گرفته شده یا دچار تقلیل شده اند. این نوشتار با رویکردی انتقادی نسبت به شیوه انعکاس فقه در قانون به تحلیل مبانی فروض و کاستی های موجود در تقنین کنونی پرداخته است.